Şirketler neden kar payı ödemeyi tercih edebilir?

Sirketlerin karı payı ödeme tercihlerine gelince; ilk olarak ekonomik modelde kar payı ödemek mevcut paranın kullanılması için cazip yatırım fırsatları bulunamadığı konusundaki başarısızlığının (şirket yönetiminin başarısızlığı) kabulü anlamına gelmektedir. Şirketler yapmadıkları şeyler nedeniyle değil yaptıkları şeyler nedeniyle değerlenirler. Kar payı ödemesi sonucunda şirket büyümeyi finanse etmek için daha az paraya (fona) sahip olmaktadır. Kar payı dağıtımı net pozitif nakit akışı sağlayan projelerden vazgeçmeye yol açabilir. Kaybedilen karlı yatırım fırsatlarının değeri hisse senedi fiyatında düşüş olarak yansıyacaktır.

Eğer şirket yönetimi kar payını ikame için borçlanmaya veya sermaye artırımına giderse o zaman mevcut hissedarların şirketin gelecekteki nakit akımları üzerindeki hakları yeni hak sahipleri tarafından sulandırılmış olmaktadır. Karı sermayeye eklemek borçlanma ve sermaye artırımına nazaran daha ucuz bir finansman şeklidir. Karı sermaye eklemek yerine borçlanma veya sermaye artırımı politikası şirketin gereksiz finansman için işlem maliyetlerine katlanmasına ve yatırımcıları vergiye tabi olmayan değer artış kazancı (hisse senedi alım satım kazancı) yerine vergiye tabi olan kar payı üzerinden vergi ödemelerine yol açacaktır. O halde şirketler neden kar payı ödemesi yaparlar?


Eğer bir şirket yatırım imkân ve fırsatlarını tüketmişse getirisi tatminkâr olmayan yatırımlar yapmak yerine kar payı ödemesi daha iyidir. Belki de kendi hisse senetlerini geri satın alması çok daha iyidir (ABD'de son yıllarda yapılan çalışmalarda hisse geri satınalımı gerçekleştiren şirketlerin hisse senetlerinin uzun vadedeki performanslarının böyle bir politika izlemeyen şirketlere nazaran önemli ölçüde daha iyi olduğu görülmüştür). Hisse geri satınalımı durumunda değer artış kazançları vergiye tabi olsa dahi sadece hissesini şirkete satan yatırımcı vergiden etkilenecektir.

Vergi konusunda genel kural, net pozitif nakit akışı sağlayan projeler yoksa ve kurumlar vergisi oranı gelir vergisi oranından daha yüksekse, şirketlerin fazla nakit mevcudunu kar payı şeklinde yatırımcılara ödemeleridir.

Üstelik eğer kar payı ödemesinin faydalı olacağı düşünülüyorsa, bu durumda kar paylarını ödemek için şirketin borçlanması daha da iyidir. Bunun bir faydası (borçlanma faizlerinin vergiden düşülmesi nedeniyle) borçlanmanın öz sermayenin yerini alması dolayısıyla sağlanan vergi avantajıdır. Bu avantajın yatırımcıya kar payı ödemesi nedeniyle yüklenen vergi dezavantajını dengeleyeceğini varsayarsak bu durumda yatırımcı üzerinde ekstra bir vergi yükü doğmamış olacaktır. Üstelik borçlanma aşırı likiditeye sahip şirketlerin bu likiditeyi tatminkâr olmayan yatırımlara aşırı yatırım yapmak veya pahalı şirket satınalmaları gerçekleştirmek yerine şirketin borçlarını ödemek mecburiyeti için kullanacakları konusunda yatırımcıları temin eder.

Bazı şirketler yatırımcıların ve piyasanın şirketin finansal sağlığı ve geleceği konusunda olumlu bir izlenim yaratmak için kar payı oranlarını artırma yoluna giderler. Fakat etkin bir şekilde işleyen piyasada (efficient market) yatırımcılar gerçek kar payı dağıtımları ile suni kar payı dağıtımları arasındaki farkı ayırt edebilir ve şirket yönetiminin hisse fiyatını etkilemek için böyle bir yola başvurduğu gerçeğini göz ardı etmezler. Şirket yönetiminin bu politikası piyasada bu şekilde mesaj olarak algılanırsa (signalling) bu durum şirketin hisse fiyatında düşüş olarak yansıyabilir.

Kar payı ödeme eğilimleri şirketlerin gelişme sürecinde bulundukları safhalara göre de değişmektedir. Örneğin yüksek büyüme gösteren şirketler nadiren kar payı öderler çünkü karlarının tamamı ortalamanın üstündeki büyümelerini desteklemek için yeniden yatırıma gider. Aynı şekilde nispeten küçük ve sermaye tabanı geniş olmayan şirketler (aile şirketleri) de kar paylarını dağıtmak yerine sermayeye eklemeyi tercih ederler çünkü bu tür şirketlerin hissedarları şirketin faaliyet ve yatırımları konusunda yeterli bilgiye sahiptirler. Son olarak, hisse getirisi çok değişken olan şirketlerde kar payı oranlarının düşük olma eğilimleri mevcuttur.