Finansal analiz, temelde bilanço ve gelir tablosu verilerine dayalı olarak yapılmaktadır. Ancak, bir şirketin finansal durumunun tam olarak analiz edilmesinde, tahakkuk esasına göre hazırlanan bilanço ve kapsamlı gelir tablosunun yanında, nakit esasına göre hazırlanan nakit akım tablosunun kullanılması finansal tablo kullanıcılarına önemli ve yaralı bilgiler sağlar.
İşletmenin faaliyetlerinden sağladığı nakit akışları bir vücuttaki damara benzetilirse, nakit bu damarda dolaşan kandır. İşletmenin yaşaması ve büyümesi, faaliyetlerinden yeterli nakit akışlarını sağlamasına bağlıdır. Sürekli olarak nakit kullanan, ama nakit girişi sağlayamayan işletmeler, er ya da geç finansal sıkıntıya girer. Nakit akış tablosu ayrıca, işletmenin yükümlülüklerini yerine getirmek için kullanacağı nakit akışlarının değerlendirmesini yapmada da yardımcı olur.
Nakit akışlarının sağlandığı faaliyetler modeli aşağıda sunulmuştur. Kolay anlaşılması amacıyla, faaliyetlerin sağladığı nakit akışlarının büyüklüklerini dikkate almadan, pozitif (+) ve negatif (-) olarak sekiz model halinde değerlendirmektedir. Model bazı faaliyetlerin pozitif (nakit girişi) bazılarının negatif (nakit çıkışı) nakit akışı sağladığını dikkate almaktadır. Nakit akım tablosu üzerindeki tüm alternatifler;
Model 1’de (+, +, +) işletme her üç faaliyetten de nakit girişi sağlamaktadır (+, +, +). Bu modelde, işletme nakit girişlerini ana gelir getirici faaliyetlerden, yatırımlar veya duran varlık satış gelirlerinden, borçlanma ya da sermaye artışından sağlamaktadır, sonucuna ulaşılabilir. Her üç faaliyetten nakit girişlerinin sağlandığı durumlar nadir olarak kabul edilmektedir.
Model 2’ de (+, – , -) (başarılı işletme) işletme faaliyetlerinden elde edilen nakit girişleri, hem yatırım faaliyetlerini hem de borçlarını ödemede yeterli olmaktadır. Bu tür bir nakit akım tablosundan işletmenin başarılı bir işletme olduğu sonucu çıkarılabilir.
Model 3’te (+, +, -) ise, işletme ve yatırım faaliyetlerinden nakit akışları pozitif, finansman faaliyetlerinden nakit akışları ise negatif bir durumdadır. Ana faaliyetlerden ve duran varlık yatırımlarının satılması ile sağlanan nakit akışları borç verenlere ve hissedarlara nakit çıkışı olarak görülebilir. Bu model çok sık rastlanan bir durumu ifade etmemektedir.
Model 4 (+, -, +) (büyüyen işletme) işletmenin faaliyetlerinden sağladığı nakit akışlarının yatırım faaliyetlerini karşılamada yetersiz kaldığını göstermektedir. Yatırımlardan kaynaklanan nakit çıkışları işletmenin borç ve öz sermaye yapısındaki artışlardan da yapılabilmektedir. Bu modele sahip işletmelerin büyüme stratejilerine yöneldiği söylenebilir.
Model 5 (-, +, +) (küçülen işletme) sık görülen bir durumu ifade etmemektedir. İşletmenin ana gelir getirici faaliyetlerinin nakit girişi sağlamadaki başarısızlığı, yatırım faaliyetlerinden vazgeçilerek, borç ve öz sermaye yapısının arttırılması suretiyle telafi
edilmeye çalışılmaktadır. Bu durum, küçülen bir işletmenin işaretini verebilir.
Model 6 (-, -, +) (hızlı büyüyen ve genç işletme veya likidite sorunu vurgusu) Firma negatif faaliyet nakit akışına sahip olmasına rağmen, yatırımlara yöneldiği sonucu çıkarılabilir. Nakit akım tablosunun negatif nakit akışına sahip bu iki öğesi ya borçlanma ya da öz sermayede yapılan artışlarla karşılanmaktadır. Modele göre bu durum geçici olarak kabul edilebilir. Zira işletme büyüme eğiliminde olduğu için, aniden yükselen satışlarını karşılamak için, işletme sermayesi unsurlarını (alacaklar, stoklar gibi) arttırmakta ve vadesi gelen borçlarını ifa etmektedir. Bu durumda, işletmenin yatırımlardan yeterli nakit akışı kazanacağı beklentisi, yatırımcı ve borç verenlerin işletmeye olan ilgisini arttırmaktadır.
Ancak model 6 ‘yı işaret eden nakit akım tablosundaki bir diğer olasılık ise faaliyetlerinde bir daralmanın bulunduğu ve bu daralmanın yatırım ile aşılmaya çalışıldığı durumuda söz konusuda olabilir. Bu durumda + olarak gerçekleşen finansman kısmının içeriği önem kazanmaktadır. Bu finansmanın kaliteli olmaması durumunda firmanın likidite değerleri bozulabilir ve mali açıdan sıkıntılar yaşanabilir.
Model 7 (-, +, -) (likiditasyon modeli) işletme faaliyetlerden negatif net nakit akışına
sahiptir ve borçlarını ödeyerek küçülmektedir. İşletme borçlarını ödemek için duran varlık yatırımlarını elden çıkarmakta ve bu durumun birçok dönemde olamayacağı ve sonuçta firmanın birçok varlığı elden çıkaracağı (likiditasyon) belki de iflas edeceği sonucu çıkarılmaktadır.
Model 8’de (-, -, -) Bu tür nakit akışları firmanın bütün faaliyetlerden sağladığı nakit akışları negatif olmaktadır. Daha önce birikmiş ve yapılması gereken nakit çıkışlarının yapılmasının sonucu
olarak görülebilir. Model 1, 5 ve 7 gibi bu model de sık rastlanan bir durumu ifade etmemektedir.
Bu makalede nakit akım tablosundaki tüm olasılıkları inceledik. Bu olasılıkların tümü için mufad dergisinde yayınlanan nakit akış tablosu analizi isimli Mahmut KARĞIN ve Rabia AKTAŞ tarafından yayınlanan makaleden faydalandım.
Son olarak bir not aktarmak yapmak istiyorum. Yukarıda sunduğum + ve – değerleri her zaman doğrudan geçerli bir gösterge olarak almayın. Çünkü -1 ve – 1.000.000 TL bu modelde negatif değeri temsil ediyorlar. Fakat -1 bir soruna işaret etmez iken -1.000.000 nakit akım tablosunda bir soruna işaret edebilir. Burada model üzerinden firma bazlı yorum yaparken çıkan değerlerin firma faaliyet hacmi cirosu veya aktif toplamı içerisindeki payına dikkat edilmesinde fayda var.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder